Hafızamızla Oynayalım Mı?

Çocuğunuz bir şeyi gördüğünde, işittiğinde, kokladığında, tattığında ya da o şeye dokunduğunda bu deneyimlerden elde ettiği bilgi birkaç saniyeliğine de olsa kısa süreli hafızasında saklanır. Bu bilgi onun için önemliyse istediği an hatırlayabilmesi için uzun süreli hafızasına itilir. Eğer bu bilgi önemli değilse bir kenara atılabilir ya da unutulabilir. Kısa süreli hafıza bilginin düzenlendiği bir büro işlevi görürken, uzun süreli hafıza ise bir depo rolünü üstlenir.

Yapılan araştırmalar kaygılı ve sıkıntılı çocukların bilgiyi öğrenmekte ve hatırlamakta zorlandıklarını göstermektedir. Bunun nedeni başarısızlığa uğrama korkusu olabilir. Bir araştırma zor koşulların, kaygılı ve sıkıntılı durumların hatırlamayı engellediğini, daha olumlu koşulların ise hatırlamayı pekiştirici bir rolü olduğunu ortaya koymuştur.

Bu nedenle, çocuğunuzla hafıza oyunları oynarken başarılı olduğunda ne kadar sevindiğinizi ona göstermekten kaçınmayın. Zorlanması durumunda da baskı uygulamamaya dikkat edin.

• Çocuğunuz dört beş yaşlarına geldiğinde hatırlama becerisini geliştirmesine yardımcı olabilirsiniz. Bunu yaparken sıkılırsa, daha ilgili olduğu bir zamanda yeniden başlamak üzere çalışmanıza ara verebilirsiniz.
• Çocuğunuz bilgiyi hatırlama becerisini bilginin tekrarlanması yoluyla geliştirebilir. Ezberlemeye çalıştığı nesnelerin adlarını yüksek sesle söylerseniz, bu nesneleri aklında tutması kolaylaşacaktır.
• Çocuğunuzun önüne bir tepsi içinde yirmi tane nesne koyun. Bu nesnelere kısa bir süre bakmasını isteyin, ardından tepsiyi kaldırın ve hangi nesneleri hatırladığını sorun. Bu oyunu başka nesnelerle dolu bir ikinci tepsiyle tekrar edin. Bu sırada öncekinden farklı olarak, nesnelerin adlarını yüksek sesle birkaç kere tekrarlamasını isteyin. Çocuğunuz büyük olasılıkla ikinci tepsideki nesneleri daha kolay hatırlayacaktır.
• Nesneler gruplandırılarak sunulduğunda çocuğunuz daha önceden öğrendiği bilgiyi daha kolay hatırlayabilir. Bunun için çocuğunuza karışık dizilmiş fotoğrafları gösterip kaç tanesini hatırladığını not edin. Daha sonra aynı işlemi yaparken nesnelerin “yediğimiz”, “giydiğimiz”, “oyun oynadığımız” ve “evde kullandığımız” nesneler olmak üzere değişik gruplara ayrıldığını anlatın. Ardından bu gruplarda yer alan nesneleri hatırlamasını isteyin. Gruplandırarak sorduğunuz nesneleri daha kolay hatırladığını görebilirsiniz.
• Çocuğunuzun dikkatini toplama becerisini arttırmanın etkili yollarından biri de ondan resim yapmasını ya da boyama kitaplarındaki resimleri boyamasını istemektir.

Hafıza Kitaplığı

Kısa süreli hafıza hem yetişkinlerde hem çocuklarda belli sınırlara sahiptir. Çocuğunuza tek basamaklı sayılar okuyun ve bunları tekrar etmesini isteyin (5,7,8,4,2).

Uzun süreli hafızanın kapsama gücü sınırsızdır. Ne kadar bilgi depolanmış olursa olsun her zaman için üzerine daha fazlası eklenebilir. Ancak uzun süreli hafızanıza bilgi depolamak ciddi bir dikkat yoğunluğu gerektirir. Dikkatini nasıl toplayacağını bilemeyen bir çocuk bilgi ezberlemekte zorlanabilir. Zaman içinde dikkatini toplama becerisi de artacağı için, çocuğunuz büyüdükçe hafızası da gelişecektir. Kısa süreli hafızanın dil öğrenimi üzerinde de etkisi vardır. Sesleri hatırlama konusunda becerikli olan bir çocuk, kısa sürede kendi sözcük hazinesini geliştirecek ve okumayı da kısa sürede çözecektir.

Çocuğunuzun Hafızasını Geliştirmek İçin Öneriler

• Çocuğunuzun bir şeyi hatırlamasını isterseniz bu bilgiyi ona sık sık tekrar edin.
• Konuşmanızın herhangi bir yerinde çocuğunuzun adını söylerseniz, anlattıklarınızı hatırlaması kolaylaşacaktır. Adının söylenmesi çocuğunuzun konuya olan ilgisini arttıracaktır.
• Çocuğunuzun kendi başına oynamasına ve keşifler yapmasına olanak sağlarsanız bir oyuncağın nasıl çalıştığını daha kolay öğrenecek ve daha sonraki zamanlarda daha kolay hatırlayacaktır.
• Çocuğunuzun renkleri, sayıları ya da harfleri hatırlamasını isterseniz, bir kere gösterdikten sonra bir süre ara verin. Sonra tekrar gösterin. Eksiksiz bir şekilde hatırladığında onu överek cesaretlendirin.
• Çocuğunuz hem zıplayan hem de yuvarlanan bir top gibi birden fazla duyusunu harekete geçiren nesneleri daha kolay aklında tutar.
• Çocuğunuz etkin olarak katıldığı bir olayı (çocuklar için verilen bir parti gibi), daha kolay hatırlayacaktır.
• Çocuğunuzun bir şarklıyı ya da ninniyi hatırlamasını istiyorsanız canlı ve neşeli olanları seçerek, onunla birlikte söyleyin.
• Dikkatini yoğunlaştırabilmesi için onu yönlendirin. Çocuğunuzla birlikte bir kitaba bakarken, sayfaları olması gerektiğinden biraz daha uzun süre açık tutun.