Okula Adım Adım 1

Sanki bu dönem büyümenin ispatı, bağımsızlığın da ilk adımıdır. Bu tabloda en istenmeyen sahne, çocuklarının bu yeni döneme hazır olmadıklarını hissetmeleri olacaktır. Peki bu istenmeyen sahnenin gerçekleşmemesi için ne gerekli???

Anaokulundan başlayarak ilkokula hazıroluş için adım adım gelişimin desteklendiği bir yol izlemek önemlidir. Bu hazırlık sadece okuma yazmaya ve akademik alanlara yönelik değil, çocuğun bütünsel gelişimini desteklemeyi gerektiren bir süreçtir.

Öncelikle çocuklarımızın bedensel, zihinsel, sosyal ve duygusal açıdan ne kadar hazır olduğunu belirlememiz ve bu hazır oluştan emin olmamız gerekir.

Bedensel Faktörler; Bu dönemde çocukta bulunması gereken en önemli niteliklerden biri, çocuğun sağlıklı ve normal bir beden gelişimine sahip olmasıdır. Temel motor becerileri kazanmış olması, bedenini kontrol edebilmesi, dengeli ve koordineli hareket edebilmesi, el-göz koordinasyonunu kazanmış olması beklenen süreçlerdir. Aynı şekilde görme, işitme açısından da çocuğun tam sağlıklı olması gerekir. Aksi halde iyi göremediği, iyi işitemediği için öğretmenin yönergelerini iyi anlayamayan çocuk, başarısızlığı erken tatmış olacaktır.

Zihinsel Faktörler; Akademik performansın en önemli belirleyicilerindendir. Temel kavramsal becerileri kazanmış olması, nedensel ilişkiler kurabiliyor olması, problem çözme ve eleştirel düşünme becerilerini kazanmış olması, kendini ifade edebiliyor olması, dilin temel yapısını kavramış ve kullanabiliyor olması önemli yeterliliklerdir.

Duygusal Faktörler; Çocuğun duygusal olarak sağlıklı ve dengeli bir kişilik yapısına sahip olması en az bedensel ve zihinsel gelişim kadar önemlidir. Duygusal olarak dengeli olmayan, aşırı derece hassas ve bağımlı, anneden ayrılmakta zorluk çeken çocukların okuldaki öğrenme faaliyetlerine katılmaları çok güçtür. Anneden ayrılamaları diğer çocuklardan daha uzun süren çocuklar, bunu başardıkları zaman da artık sınıf arkadaşları öğrenme sürecinin büyük bölümünü kaçırmış olurlar. Bu sefer de onlardan geri kalmış olmanın hayal kırıklığını yaşarlar. Duygusal olarak sağlıklı olmanın en belirgin işareti, çocuğun insanlara rahatça yaklaşma ve öğrenme konusunda gösterdiği istektir.

Sosyal ve Çevresel Faktörler; Aile ortamı ve sosyal çevre öğrenme yeteneğinin gelişiminde, dolayısıyla okula hazır olmada son derece önemli rol oynar. Özellikle yaşamın ilk yıllarında içinde yaşadığı aile ve yakın çevrenin sağladığı olanakların çocukların duygusal, toplumsal ve zihinsel gelişimindeki rolüne değinen görüşler giderek daha ön plana çıkmaktadır.

Aile, çocuğun yaşamının ilk beş yılında önemli bir temel eğitim kurumudur. Aile ortamında çocuğun ilkokula hazırbulunuşluğuna sağlanacak katkılar şunlardır;

-Oyun ve çeşitli sosyal deneyimler için olanaklar

-Evdeki konuşma ortamı (çocukların konuşmasını etkileyen, anne-baba konuşmasının cinsi, konuşma modeli vb.)

-Okuma-yazmaya karşı tutum (evde çeşitli kitapların bulunup bulunmaması, evdeki okuma miktarı vb.)

-Çocuğun güven ve kişilik gelişimini etkileyen, özellikle anne-baba ilişkileri açısından, aile yaşamının nitelikleri.

Bu ilk deneyimlerin çocuğun hayatındaki etkilerinin sürekli olduğunu söylemek mümkündür.

İlkokula hazırbulunuşluğun ailede atılan bu ilk adımları kurumsal okul öncesi eğitimin başlaması ile desteklenen ve programlı bir rehberliğin sağlanması ile pekiştirilir. Şüphesiz ki ailenin çocuğa sağlayacağı ortam önemli bir alt yapı oluşturur. Bunun üzerine yapılacak çalışmalar tüm becerilerin geliştirilmesinde ve öz güven duygusunun gelişiminde önemli olacaktır.

Özgüven ve öz yeterlilik ilkokula hazıroluşun en önemli bileşenidir.

Doğduğu andan itibaren yapabileceklerini gerçekleştirmesine fırsat verilen, fikirlerine değer verilip kendine ifade etmesine izin verilen, sevgi ve saygı gördüğü bir ortamda büyümüş çocuklar kendisinin ve yapabileceklerinin farkındadırlar. Bu farkındalığın sağladığı güven duygusu akademik öğrenmeler için de önemlidir.

• Kendi işlerini yapması için fırsat verin, kendi giyinsin, soyunsun, oyuncaklarını toplasın.
• Sorumluluk almasına izin verin; evde küçük görevleri olsun ve nasıl yapacağına rehberlik edin ama eleştirmeyin.
• Birlikte kitap, dergi okuyun. Çocuklar resimlerden okurlar; hikayeler uydururlar.
• Farklı ortamlarda akranları ile bir araya gelsin. Anaokulu iyi bir akran desteği sağlar ancak farklı sosyal gruplar da yeniliklere uyum sağlama becerisini destekler.

İlkokuldan önceki bu son yılında iyi bir destekle gerekli hazırbulunuşluk sağlanacaktır. Bu iyi bir okul aile işbirliği gerektirir!

Müge Yüksel, Prof.Dr.

Elif Küçükoğlu, Dr.